Hydrokortyzon to lek często spotykany w aptece, jednak niewiele osób wie, jak naprawdę działa. Ten syntetyczny kortykosteroid ma szerokie zastosowanie w medycynie, od łagodzenia stanów zapalnych po wspomaganie układu odpornościowego. Na jakie dolegliwości może pomóc, jakie są jego działanie i jak stosować go bezpiecznie? Jeśli zastanawiasz się, czy hydrokortyzon może Ci pomóc, czytaj więcej, aby zdobyć niezbędne informację!

Hydrokortyzon – jak działa ten lek?

Hydrokortyzon to syntetyczny kortykosteroid, który działa na wiele sposobów w organizmie.

1. W normalnych dawkach pomaga utrzymać równowagę w metabolizmie białek i węglowodanów, co oznacza, że wspiera produkcję glikogenu w wątrobie oraz przekształca białka w energię. Dodatkowo mobilizuje tłuszcze i zwiększa poziom wolnych kwasów tłuszczowych we krwi.
2. Wykazuje również działanie mineralokortykosteroidowe, co oznacza, że zatrzymuje sód i chlor w organizmie, a jednocześnie powoduje wydalanie wapnia, potasu i fosforu przez nerki. Przy dużych dawkach działa przeciwzapalnie, przeciwalergicznie i łagodzi swędzenie, ale nie leczy przyczyny choroby.
3. Lek zmniejsza liczbę białych krwinek i ich zdolność do przylegania do naczyń krwionośnych, co hamuje procesy zapalne. Ogranicza także wydzielanie różnych substancji zapalnych, takich jak cytokiny i histamina, co prowadzi do zmniejszenia objawów zapalenia.
4. Działa także na naczynia krwionośne, zmniejszając ich przepuszczalność, co redukuje obrzęki. Wspiera wydzielanie soków żołądkowych, a przy stosowaniu miejscowym łagodzi objawy zapalne, alergiczne i obrzęki.

Kiedy stosuje się hydrokortyzon?

Hydrokortyzon to hormon steroidowy o szerokim zastosowaniu w medycynie, który pomaga w wielu dolegliwościach. Jego głównym przeznaczeniem jest terapia zastępcza u osób z niewydolnością kory nadnerczy, na przykład w chorobie Addisona. Hydrokortyzon wspiera również leczenie stanów związanych z zaburzeniami hormonalnymi, takich jak:

• zespół nadnerczowo-płciowy
• zespół Nelsona po usunięciu nadnerczy

Oprócz tego, lek działa miejscowo, co czyni go skutecznym w terapii stanów zapalnych na skórze. Jest stosowany w przypadkach takich jak:

• reakcje alergiczne
• oparzenia I i II stopnia
• świąd
• hemoroidy i szczeliny odbytu (w formie czopków)
• skórnych reakcji polekowych;
• uczuleń i odczynów związanych z ugryzieniami owadów;
• liszaja rumieniowatego, liszaja płaskiego oraz wyprysku zliszajowaciałego;
• zapalnych lub uczuleniowych schorzeń skóry;
• rumienia wielopostaciowego;
• łojotokowego stanu zapalnego skóry;
• atopowego zapalenia skóry;
• łuszczycy.

W okulistyce hydrokortyzon jest wykorzystywany w leczeniu zapaleń spojówek oraz innych schorzeń alergicznych. W sytuacjach krytycznych, takich jak wstrząs anafilaktyczny czy zespół Stevensa-Johnsona, lek może być podawany dożylnie, co umożliwia szybką interwencję. Dzięki swoim właściwościom przeciwzapalnym i immunosupresyjnym, hydrokortyzon jest istotnym narzędziem w terapii wielu schorzeń, a jego wszechstronność czyni go ważnym lekiem w praktyce klinicznej.

Jak należy stosować lek?

Stosowanie hydrokortyzonu zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta oraz jego stanu zdrowia. Dawkowanie leku może różnić się w zależności od tego, czy jest to leczenie ostrych stanów zapalnych, czy przewlekłe stosowanie substytucyjne.

Dawkowanie doustne (p.o.):

• W ostrych stanach zapalnych zazwyczaj stosuje się 60–120 mg dziennie.
• W przypadku przewlekłej terapii substytucyjnej zaleca się 20–30 mg dziennie, najlepiej w jednej dawce rano lub 20 mg rano i 10 mg po południu (między 15:00 a 16:00), aby dostosować się do naturalnego rytmu organizmu.
• Dla dzieci dawka wynosi 15–20 mg na metr kwadratowy powierzchni ciała na dobę, dzielona na kilka porcji.

Stosowanie pozajelitowe:

• Dorośli mogą otrzymywać 100–150 mg hydrokortyzonu w postaci wstrzyknięcia, maksymalnie do 1,5 g dziennie. W stanach zagrożenia życia podaje się 100–500 mg na dawkę, wstrzykując przez około 30 sekund.
• Dzieci do 5. roku życia dostają 8–10 mg na kilogram masy ciała na dobę, a starsze dzieci 4–8 mg/kg.

Stosowanie miejscowe:

• Preparaty do smarowania, takie jak maści z hydrokortyzonem, nakłada się na zmiany skórne kilka razy dziennie. Po poprawie można stosować je 2-3 razy w tygodniu, ale nie dłużej niż 10–14 dni.

Zawsze należy pamiętać, aby nie przerywać leczenia nagle – każdą zmianę dawki trzeba konsultować z lekarzem. W przypadku chorób bakteryjnych konieczne może być dodatkowe leczenie antybiotykami.

Hydrokortyzon – przeciwwskazania

Stosowanie hydrokortyzonu wiąże się z pewnymi przeciwwskazaniami, które należy wziąć pod uwagę przed rozpoczęciem terapii. Przede wszystkim, lek nie powinien być stosowany w przypadku reakcji nadwrażliwości na tę substancję czynną. Innym ważnym ograniczeniem jest występowanie systemowych infekcji grzybiczych, które mogą zostać zaostrzone przez działanie leku.

W okulistyce hydrokortyzon jest przeciwwskazany, gdy pacjent ma:

• infekcję grzybiczą lub wirusową (szczególnie ostre zakażenie wirusem opryszczki)
• stan zapalny spojówek
• wrzodziejące zapalenie rogówki
• gruźlicę oka
• ropne infekcje oczu
• nadciśnienie wewnątrzgałkowe

Podczas miejscowego podania hydrokortyzonu, jego stosowanie jest przeciwwskazane w przypadku:

• przerwania ciągłości skóry oraz obecności otwartych ran
• gruźliczych zmian na powierzchni skóry
• zmian poszczepiennych
• stanów zapalnych w okolicy ust
• zmian skórnych zajmujących duże powierzchnie
• zarostowych stanów zapalnych naczyń
• współistniejącej choroby Buergera
• trądziku różowatego lub zwykłego
• stanów nowotworowych skóry
• infekcji bakteryjnych, grzybiczych, wirusowych
• zaniku tkanki skórnej
• zapalenia okołoustnego

Dodatkowo, hydrokortyzon w postaci czopków doodbytniczych nie powinien być stosowany u pacjentów z:

• gruźlicą
• jaskrą
• ostrymi psychozami
• osteoporozą
• cukrzycą

Zawsze warto skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem leczenia, aby uniknąć potencjalnych działań niepożądanych.