Zgaga to dość częsta dolegliwość – wiele osób nawet jej nie zauważa albo bagatelizuje, sądząc, że to drobny problem. Ale dla niektórych – zwłaszcza tych z przewlekłym refluksem – zgaga może być czymś więcej. Może sygnalizować rozwój przełyku Barretta, stanu przedrakowego, który rozwija się w sposób często bezobjawowy. Właśnie dlatego warto słuchać ciała, a zwłaszcza reagować na powtarzające się objawy, zanim przekształcą się w coś poważniejszego.

Od zgagi do zmian przedrakowych – jak powstaje przełyk Barretta

Przełyk Barretta to powikłanie refluksu żołądkowo‑przełykowego (ChRP): długotrwałe działanie kwasu powoduje metaplazję nabłonka dystalnej części przełyku – zastąpienie nabłonka płaskiego nabłonkiem gruczołowym jelitowym, na odcinku ≥ 1 cm.
Proces ten przebiega najczęściej u pacjentów po 50. roku życia, z przewlekłym refluksem trwającym powyżej 5 lat oraz obecnością czynników ryzyka. Wśród nich wymienia się otyłość brzuszną, palenie wyrobów tytoniowych, rasę kaukaską czy dodatni wywiad rodzinny w kierunku gruczolakoraka przełyku.

Przełyk Barretta jest stanem przedrakowym. Może ulec dysplazji (czyli rozwinięciu zmian przedrakowych), a dalej – przekształcić się w gruczolakoraka. Roczne ryzyko transformacji nowotworowej wynosi ok. 0,1–0,3 % w przypadku braku dysplazji, lecz istotnie wzrasta, gdy obecne są komórki dysplastyczne.

Objawy alarmowe, których nie wolno ignorować

Poniższa lista to objawy, które wymagają natychmiastowej konsultacji i rozważenia wykonania endoskopii:

• dysfagia (trudności w przełykaniu) lub odynofagia (ból przy przełykaniu),
• niezamierzona utrata masy ciała > 10% w ciągu ostatnich 6 miesięcy lub > 5% w ciągu ostatnich 3 miesięcy
• objawy krwawienia z przewodu pokarmowego (krwawe wymioty, smoliste stolce),
• niewyjaśniona niedokrwistość 
• utrzymujące się wymioty,
• guz w nadbrzuszu/owrzodzenie w badaniach obrazowych

Te „czerwone flagi” są bezwzględnym wskazaniem do wykonania gastroskopii z pobraniem wycinków do badania histopatologicznego, aby wykluczyć powikłania refluksu, w tym przełyk Barretta lub zmianę nowotworową.

Masz niepokojące objawy i potrzebujesz skierowania na gastroskopię? Wejdź na: Skierowanie na badania lekarskie online

Styl życia i dieta – realna profilaktyka przełyku Barretta

Rola zmian stylu życia w profilaktyce przełyku Baretta jest niezmiernie ważna. Oto działania, które warto wdrożyć, by zmniejszyć ryzyko progresji choroby:

• redukcja masy ciała, szczególnie w przypadku otyłości brzusznej,
• rzucenie palenia i ograniczenie spożycia alkoholu,
• unikanie pokarmów nasilających refluks: kawa, czekolada, mięta, cytrusy, ostre przyprawy, tłuste potrawy, napoje gazowane,
• jedzenie mniejszych porcji, spożywanie posiłków minimum 3 godziny przed snem,
• spanie z uniesioną głową (pod kątem 15–20°), aby ograniczyć nocny refluks,
• spożywanie ostatniego posiłku na 3–4 godziny przed snem.
  

Zmiany te nie tylko łagodzą objawy, ale mogą również spowolnić proces metaplazji i chronić przed rozwojem dysplazji.

Nadzór endoskopowy – jak często trzeba wykonywać gastroskopię?

Rozpoznanie przełyku Barretta to nie koniec drogi diagnostycznej – wręcz przeciwnie. To moment, w którym zaczyna się systematyczna obserwacja. Nadzór endoskopowy, czyli regularne wykonywanie gastroskopii z pobraniem wycinków z przełyku, ma na celu wczesne wykrycie ewentualnych zmian przedrakowych, zanim rozwiną się w nowotwór.

To właśnie dzięki kontrolnym badaniom endoskopowym możliwe jest monitorowanie stanu błony śluzowej przełyku i reagowanie w odpowiednim momencie – jeszcze zanim pojawią się jakiekolwiek objawy niepokojące pacjenta. 

W praktyce oznacza to, że u osób z rozpoznanym przełykiem Barretta gastroskopia powinna być wykonywana w określonych odstępach czasu, zgodnie z obowiązującymi wytycznymi lekarskimi:

• Jeśli stwierdzono metaplazję jelitową bez dysplazji – kontrolna gastroskopia co 3–5 lat.
  
• W przypadku dysplazji niskiego stopnia – gastroskopia z biopsją co rok lub ablacja po potwierdzeniu diagnozy.
  
• W przypadku dysplazji wysokiego stopnia – wskazane leczenie endoskopowe (ablacja, resekcja) w wyspecjalizowanym ośrodku.
  

Przełyk Barretta to niepozorny, ale istotny sygnał ostrzegawczy organizmu. Dla wielu pacjentów przebiega bezobjawowo, a mimo to może prowadzić do rozwoju raka przełyku. Świadomość, diagnostyka endoskopowa i konsekwentne leczenie refluksu stanowią skuteczną linię obrony. Nie ignoruj objawów – gastroskopia to prosta procedura, która może dać odpowiedzi na ważne pytania i ochronić Twoje zdrowie w przyszłości.

Faq