Choroby tarczycy, a szczególnie niedoczynność tarczycy, należą do jednych z najczęściej diagnozowanych chorób, częściej u kobiet, w różnym wieku. Niestety ich liczba, z każdym rokiem wzrasta. Wydzielane przez tarczycę hormony odpowiadają za szereg procesów metabolicznych w organizmie. Dlatego też choroby tarczycy mogą manifestować się w bardzo zróżnicowany sposób, co nie pomaga w szybkim postawieniu trafnej diagnozy. Warto więc poznać nie tylko możliwe symptomy chorej tarczycy, ale także tego przyczyny i skuteczne metody leczenia!
Czym jest tarczyca?
Tarczyca jest dosyć małym narządem położonym u podstawy szyi. Składa się z dwóch płatów połączonych cieśnią. Tarczycę zaliczamy do gruczołów wydzielania wewnętrznego, który odpowiada za wytwarzanie dwóch hormonów: trijodotyroniny (T3) oraz tyroksyny (T4). Hormony te są niezwykle ważna dla zachowania równowagi i funkcji większości tkanek organizmu.
Poziom hormonów T3 i T4 wpływa na:
- większość procesów metabolicznych,
- funkcje układu nerwowego i sercowo-naczyniowego,
- poziom apetytu i masę ciała,
- funkcje trawienne,
- wzrost organizmu,
- dojrzewanie płciowe i płodność,
- rozwój płodu w okresie ciąży,
- kondycję skóry, włosów i paznokci.
Kontrolę nad pracą tarczycy pełni przysadka mózgowa, która uwalnia hormon tyreotropowy (TSH) pobudzający tarczycę do produkcji T3 i T4. Oba te narządy pozostają w ciągłej i ścisłej zależności. Gdy stężenie hormonów tarczycy ulega podwyższeniu- przysadka zmniejsza uwalnianie TSH, natomiast niedobór hormonów stymuluje produkcję TSH.
Niedoczynność tarczycy- czym jest i jakie są jej przyczyny?
Niedoczynność tarczycy czyli stan, kiedy tarczyca produkuje za mało hormonów w stosunku do zapotrzebowania organizmu jest jej najczęstszym zaburzeniem. Występuje, aż u 5% dorosłych kobiet i u 1% mężczyzn! Faktem jest, że częstość występowania niedoczynności tarczycy wzrasta z wiekiem (szczególnie u osób powyżej 60 rż.), jednak choroba ta występuje również u ludzi młodych i dzieci.
Do najczęstszych przyczyn niedoczynności tarczycy w Polsce zalicza się:
- Przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, powszechnie znane jako choroba Hashimoto- występuje wtedy, gdy nieprawidłowo pobudzony układ odpornościowy wytwarza przeciwciała przeciwko komórkom własnym tarczycy. W efekcie dochodzi do powstawania niebolesnego zapalenia w tarczycy, które przez lata niszczy tarczycę i prowadzi do zmniejszenia produkcji hormonów.
- Stan po operacji usunięcia tarczycy, która została wykonana np. z powodu raka tarczycy. W wyniku totalnego usunięcia narządu dochodzi do trwałej niedoczynności tarczycy, natomiast w przypadku usunięcia tylko płata tarczycy- niedoczynności tarczycy mniejszego stopnia.
- Stan po leczeniu jodem promieniotwórczym, które zazwyczaj prowadzone jest w przypadku choroby Gravesa- Basedowa czy wola guzkowego nadczynnego.
- Inne zapalenia tarczycy, często samoistnie przemijające- np. podostre zapalenie tarczycy czy poporodowe zapalenie tarczycy.
- Polekowa niedoczynność tarczycy, będąca możliwym następstwem długotrwałego przyjmowania np.: amiodaronu lub interferonu.
- Wtórna niedoczynność tarczycy w przebiegu chorób przysadki.
Jak może objawiać się niedoczynność tarczycy?
Objawy niedoczynności tarczycy mogą mieć różne nasilenie oraz manifestować się w bardzo zróżnicowany sposób. Osoby z łagodną niedoczynnością tarczycy (subkliniczną) mogą nie zaobserwować u siebie żadnych niepokojących zmian w organizmie. Jednak nie wyklucza to możliwości rozwinięcia się z czasem pełnoobjawowej choroby. Na natężenie objawów niedoczynności tarczycy mogą mieć również wpływ indywidualne predyspozycje, takie jak: styl życia, wiek czy choroby towarzyszące.
Główne objawy sugerujące niedoczynność tarczycy to:
- uczucie ciągłego zimna,
- permanentne zmęczenie i nieuzasadniona senność,
- obniżenie nastroju, a nawet depresja,
- problemy z koncentracją,
- przyrost masy ciała,
- zaparcia,
- spowolnienie czynności serca, niskie ciśnienie tętnicze,
- sucha łuszcząca się blada skóra, suche i wypadające włosy,
- zaburzenia miesiączkowania, niepłodność.
Kiedy wykonać badanie tarczycy?
Jeżeli obserwujesz u siebie lub swoich bliskich powyższe objawy, których nie jesteś w stanie wytłumaczyć stresującym czasem w pracy, zmianą diety czy kosmetyków- warto w tym momencie oznaczyć poziom TSH.
Okresowe badania TSH bezwzględnie rekomenduje się również osobom z dodatnim wywiadem rodzinnym w kierunku choroby Hashimoto. Bowiem skłonność do niedoczynności tarczycy może być uwarunkowana genetycznie. Jednak sama podatność genetyczna nie wystarczy do wyzwolenia reakcji autoimmunologicznej- konieczne jest zaistnienie dodatkowej przyczyny. Choroba może się uaktywnić w efekcie np. przewlekłego stresu czy wahań hormonalnych podczas okresu dojrzewania.
Pamiętaj też, że szczególnie ważne jest rozpoznanie niedoczynności tarczycy u kobiet planujących ciążę, ponieważ ten stan jest wyjątkowo niekorzystny zarówno dla matki, jak i płodu.
Jak lekarz rozpoznaje niedoczynność tarczycy?
Pierwszy i najważniejszy krok diagnostyczny w kierunku niedoczynności tarczycy polega na oznaczeniu poziomu TSH z krwi. Jeżeli uzyskany wynik będzie powyżej górnej granicy normy, konieczny jest pomiar stężenia hormonu T4. Pierwotną niedoczynność tarczycy rozpoznaje się, jeżeli podwyższonemu stężeniu TSH towarzyszy obniżone stężenie FT4.
Następnie w celu poszukiwania przyczyny zaburzonej pracy tarczycy, wykonuje się badanie USG oraz serię badań laboratoryjnych. Przy niedoczynności tarczycy spodziewać się można podwyższonego stężenia cholesterolu lub niedokrwistości. Wykonuje się również oznaczenie stężeń przeciwciał przeciwtarczycowych w surowicy. Zwłaszcza przeciwciał przeciwko tyreoperoksydazie (anty-TPO) lub przeciwko tyreoglobulinie (anty-TG). Podwyższone stężenie anty-TPO jest charakterystyczne dla choroby Hashimoto.
Jak wygląda leczenie niedoczynności tarczycy?
Leczenie niedoczynności tarczycy polega na regularnym przyjmowaniu niedoborowego hormonu w formie tabletek. Lewotyroksyna to syntetyczny analog tyroksyny, który ma identyczne działanie jak hormon wytwarzany w tarczycy.
Lewotyroksynę należy przyjmować regularnie, najlepiej o tej samej porze, koniecznie na czczo, około 30- 60 min przed posiłkiem. Jest to ogromnie ważne dla prawidłowego wchłaniania się leku i jego skuteczności.
Każdorazowo lekarz indywidualnie ustala dawkę początkową leku. Następnie przeprowadza się kontrolne badania stężenia TSH i na podstawie uzyskanego wyniku lekarz modyfikuje dawkę leku.
Większość pacjentów z niedoczynnością tarczycy wymaga przyjmowania syntetycznego hormonu i okresowej kontroli TSH przez całe życie. W niektórych przypadkach, np. w poporodowym zapaleniu tarczycy lub polekowej niedoczynności tarczycy istnieje duże prawdopodobieństwo samoistnego ustąpienia niedoczynności tarczycy.
Dlaczego warto wybrać Nexmed?
Nexmed zobowiązuje się do świadczenia wygodnych, dostępnych i spersonalizowanych usług zdrowotnych. Nasi doświadczeni specjaliści od zdrowia mogą diagnozować problemy z tarczycą, wystawiać e-recepty i oferować wsparcie na bieżąco.