Narkomania, czyli uzależnienie od substancji psychoaktywnych, to jedno z najpoważniejszych wyzwań zdrowia publicznego XXI wieku. Choć temat często funkcjonuje w przestrzeni społecznej z etykietą tabu, to jego realne skutki dotykają coraz szerszych grup społecznych – niezależnie od wieku, statusu materialnego czy wykształcenia.
Czym jest narkomania i jak się objawia?
Narkomania to złożony zespół zaburzeń behawioralnych i neuroadaptacyjnych, wynikających z długotrwałego i kompulsywnego przyjmowania substancji psychoaktywnych. Charakteryzuje się trwałą potrzebą ich zażywania mimo negatywnych konsekwencji zdrowotnych, psychicznych oraz społecznych.
Na poziomie neurobiologicznym obejmuje trwałe zmiany w układzie nagrody i mechanizmach kontroli impulsów, a klinicznie manifestuje się utratą kontroli nad stosowaniem substancji, narastającą tolerancją oraz objawami zespołu abstynencyjnego po ich odstawieniu.
Najczęstsze objawy narkomanii to:
- silna potrzeba sięgania po substancję (głód narkotykowy),
- utrata kontroli nad ilością i częstotliwością przyjmowania,
- objawy abstynencyjne po odstawieniu (drżenie, lęk, potliwość, halucynacje),
- koncentracja życia wokół zdobywania i używania narkotyków,
- zaniedbywanie obowiązków i relacji społecznych,
- tolerancja – potrzeba coraz większych dawek.
Wbrew stereotypom, narkomania może rozwijać się również w sposób skryty – dotyczy to m.in. uzależnienia od leków przeciwbólowych, uspokajających, psychostymulantów czy nowych substancji psychoaktywnych (NSP).
Zainicjowano nieprawidłowy shortcode
Kogo uzależnienie dotyka częściej?
Ryzyko rozwoju uzależnienia zależy od wielu czynników biologicznych, psychicznych i środowiskowych. Do grup szczególnego ryzyka należą:
- osoby z zaburzeniami nastroju lub lękowymi,
- młodzież – ze względu na niedojrzałość emocjonalną i presję rówieśniczą,
- osoby z trudnym dzieciństwem (przemoc, zaniedbanie, brak wsparcia emocjonalnego),
- osoby z wysokim poziomem stresu życiowego lub zawodowego,
- osoby uzależnione już od innych substancji – np. alkoholu czy nikotyny.
Z raportu Europejskiego Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii (EMCDDA) wynika, że w 2022 roku w Europie co najmniej raz w życiu narkotyki zażywało ponad 83 miliony osób, z czego coraz większy odsetek stanowią osoby w wieku 15–34 lat.
Skutki zdrowotne i społeczne uzależnienia od narkotyków
Długotrwałe używanie narkotyków prowadzi do wyniszczenia organizmu – zarówno fizycznie, jak i psychicznie. Konsekwencje tego obejmują:
- uszkodzenia mózgu i zaburzenia pamięci,
- choroby wątroby, serca, płuc i nerek,
- depresję, psychozy, zaburzenia lękowe,
- zwiększone ryzyko samobójstw,
- ryzykowne zachowania seksualne i zakażenia (HIV, HCV),
- izolację społeczną, bezdomność, konflikty z prawem.
W wielu przypadkach narkomania prowadzi do utraty pracy, rozpadu rodziny i konieczności leczenia psychiatrycznego w warunkach szpitalnych.
Leczenie narkomanii – co działa naprawdę?
Terapia uzależnień musi być wieloaspektowa i długoterminowa. Skuteczne leczenie obejmuje:
1. Detoksykację organizmu
Pierwszym etapem jest odstawienie substancji w warunkach kontrolowanych – z pomocą farmakologiczną, pod nadzorem medycznym.
2. Psychoterapia indywidualna i grupowa
- terapia poznawczo-behawioralna (CBT),
- terapia motywująca i nawrotowa,
- programy 12 kroków,
- terapia skoncentrowana na traumie (np. EMDR).
3. Farmakoterapia wspierająca
W uzasadnionych przypadkach stosuje się leki stabilizujące nastrój, przeciwpsychotyczne, przeciwlękowe lub substytucyjne (np. metadon, buprenorfina).
4. Wsparcie rodzinne i społeczne
Leczenie powinno obejmować edukację bliskich, reintegrację społeczną i wsparcie zawodowe.
Terapia i wsparcie online – nowoczesna pomoc w walce z uzależnieniem
Coraz więcej osób poszukuje dyskretnej i dostępnej formy terapii. W tej roli doskonale sprawdzają się rozwiązania telemedyczne i psychoterapia online. Zalety tej formy:
- wygodny dostęp z każdego miejsca,
- eliminacja barier geograficznych i społecznych,
- większa regularność kontaktu z terapeutą,
- możliwość korzystania z materiałów edukacyjnych i sesji wspomagających.
Narkomania – da się leczyć
Narkomania to poważna, przewlekła choroba o podłożu neurobiologicznym, psychologicznym i społecznym. Może dotknąć każdego – niezależnie od wieku czy statusu. Dobrą wiadomością jest jednak to, że uzależnienie da się skutecznie leczyć – pod warunkiem, że terapia będzie dostosowana do indywidualnych potrzeb pacjenta i prowadzona przez wykwalifikowany zespół specjalistów.
Współczesna medycyna – w tym terapia online – daje ogromne możliwości wspierania osób uzależnionych. Kluczowe jest jedno – zrobić pierwszy krok i sięgnąć po pomoc. Bo z uzależnienia można wyjść. Zaczyna się od decyzji!
