Zapalenie zatok - konsultacje online

Uciążliwy ból głowy, uczucie zatkanego nosa i zmęczenie – to nie musi być tylko przeziębienie. Zapalenie zatok przynosowych, choć często bagatelizowane, potrafi znacząco obniżyć komfort życia, a nieleczone – prowadzić do powikłań neurologicznych i oczodołowych. Współczesna medycyna oferuje jednak skuteczne metody diagnostyki i terapii, które – przy odpowiednim wdrożeniu – pozwalają odzyskać codzienną sprawność.

Co to jest zapalenie zatok i dlaczego powstaje?

Zatoki przynosowe to jamy powietrzne w obrębie kości twarzoczaszki, które są wyścielone błoną śluzową i połączone z jamą nosową. Ich zadaniem jest ogrzewanie i nawilżanie wdychanego powietrza, amortyzacja urazów mechanicznych, a także modulacja rezonansu głosu.

Zapalenie zatok najczęściej wynika z infekcji wirusowej, która prowadzi do obrzęku śluzówki i zablokowania odpływu wydzieliny. W konsekwencji dochodzi do jej zalegania, wtórnego nadkażenia bakteryjnego i rozwinięcia pełnoobjawowego zapalenia. Czynnikami ryzyka są m.in.: alergiczny nieżyt nosa, krzywa przegroda nosowa, polipy, palenie papierosów, częste infekcje górnych dróg oddechowych czy zanieczyszczenie powietrza.

Rodzaje zapaleń zatok

Wyróżnia się trzy główne postacie kliniczne:

• Ostre zapalenie zatok (ARS) – objawy trwają mniej niż 4 tygodnie, często poprzedzone przeziębieniem. W ok. 90% przypadków ma podłoże wirusowe i ustępuje samoistnie.
• Przewlekłe zapalenie zatok (CRS) – utrzymuje się powyżej 12 tygodni, może współwystępować z polipami nosa. Wymaga dokładnej diagnostyki obrazowej i często leczenia zabiegowego.
• Nawracające zapalenie zatok – co najmniej 4 epizody w ciągu roku, każdy trwający krócej niż 4 tygodnie, z okresami bezobjawowymi.

Zapalenie zatok - objawy, które powinny zaniepokoić

Typowe symptomy zapalenia zatok to:

• uczucie rozpierania lub ból w okolicy czoła, nasady nosa, policzków,
• zatkany nos, utrudnione oddychanie,
• wyciek wydzieliny (często żółtawej lub zielonkawej),
• zaburzenia węchu,
• ból promieniujący do zębów górnych,
• stany podgorączkowe, osłabienie, uczucie zmęczenia.

W przypadku wystąpienia gorączki, silnego bólu jednostronnego, obrzęku okolicy oczodołu, pogorszenia widzenia, krwawienia z nosa czy silnych bólów głowy konieczna jest pilna konsultacja lekarska ze względu na ryzyko powikłań oczodołowych i wewnątrzczaszkowych.

Diagnostyka - kiedy potrzebne są dodatkowe badania?

W przypadku ostrego zapalenia zatok rozpoznanie ustala się na podstawie wywiadu i badania fizykalnego. U pacjentów z objawami przewlekłymi lub nawracającymi wskazana jest tomografia komputerowa (CT) zatok, a w niektórych przypadkach endoskopia nosa.

Testy alergiczne, badania mikrobiologiczne (np. posiew wydzieliny) czy ocenę drożności nosa wykonuje się indywidualnie, w zależności od obrazu klinicznego.

Zapalenie zatok - jakie są możliwości leczenia?

W ostrym zapaleniu zatok leczenie objawowe obejmuje:

• leki przeciwzapalne (np. ibuprofen),
• donosowe leki obkurczające naczynia błony śluzowej nosa (np. fenylefryna, nafazolina, ksylometazolina). Nie należy stosować ich przewlekle (dłużej niż 5 dni)!
• irygacje roztworami soli fizjologicznej lub hipertonicznej,
• inhalacje,
• w razie podejrzenia infekcji bakteryjnej – antybiotyki (np. amoksycylina z kwasem klawulanowym).

W przewlekłych przypadkach, zwłaszcza z obecnością polipów, stosuje się długotrwałe donosowe GKS, a w razie nieskuteczności – leczenie operacyjne metodą FESS (endoskopowa operacja zatok).

Zapalenie zatok - profilaktyka i styl życia

Zapobieganie nawrotom zapalenia zatok wymaga wieloaspektowego podejścia. Istotne znaczenie ma unikanie czynników drażniących, w tym ekspozycji na dym tytoniowy i zanieczyszczenia powietrza. Regularne nawilżanie powietrza w pomieszczeniach, szczególnie w sezonie grzewczym, może istotnie zmniejszyć suchość śluzówek i ryzyko infekcji. Leczenie przewlekłych alergii i nieżytów nosa pozwala zredukować stan zapalny oraz poprawić drożność ujść zatok. Ważna jest również prawidłowa higiena nosa – systematyczne oczyszczanie i stosowanie irygacji solą fizjologiczną lub hipertoniczną wspomaga naturalne mechanizmy obronne błony śluzowej. Należy także wspierać odporność organizmu poprzez zdrową dietę, aktywność fizyczną, sen i unikanie stresu.