Kalendarzyk dni płodnych – czy to dobra metoda antykoncepcyjna?

W dzisiejszych czasach, mimo szerokiej dostępności nowoczesnych i wysoce skutecznych metod, część osób decyduje się na naturalne sposoby antykoncepcji i planowania rodziny. Wybór najczęściej uwarunkowany jest względami religijnymi lub wyznawanym światopoglądem. Naturalne metody antykoncepcji, takie jak kalendarzyk dni płodnych, opierają się na poznaniu i świadomości własnego cyklu menstruacyjnego. Jakie są wady i zalety tej metody? Komu metoda ta jest rekomendowana i jaka jest jej realna skuteczność? 

Czym jest kalendarzyk dni płodnych?

Metoda kalendarzykowa znana jest również jako kalendarzyk małżeński lub metoda Knausa- Ogino. Została opisana przez badaczy w latach trzydziestych XX wieku. Udowodniono wówczas, że tylko w okresie owulacji może dojść do zapłodnienia. Tym samym obalono mit o największej zdolności do zajścia w ciążę w czasie krwawienia miesięcznego, jeszcze z czasów starożytności. 

Metoda kalendarzykowa to jedna z najczęściej używanych metod naturalnego planowania rodziny, tuż obok metody śluzowej, termicznej i objawowo- termicznej. Opierają się one na wyliczeniu prawdopodobnych dni płodnych, obserwacji objawów zapowiadających ten czas u kobiety i polegają na czasowej abstynencji seksualnej.

Jak przygotować kalendarzyk dni płodnych?

Z reguły, dni płodne wypadają około 14 dni przed miesiączką (owulacja). Jednak mniejsze szanse na zajście w ciążę, ale wciąż wysokie, są w czasie siedmiu dni przed owulacją i na 3-4 dni po owulacji. Natomiast faza niepłodności bezwzględnej trwa około 14 dni i przypada na czas obumarcia komórki jajowej do zakończenia krwawienia miesięcznego.

Aby skorzystać z metody kalendarzykowej, należy znać datę pierwszego dnia cyklu menstruacyjnego, czyli pierwszy dzień wystąpienia krwawienia miesięcznego, a także średnią długość trwania cyklu. Dlatego, aby przygotować kalendarzyk dni płodnych należy ocenić czas trwania najdłuższego i najkrótszego cyklu w ciągu ostatnich 6 miesięcy, a najlepiej roku.

Wyznaczenie początku okresu płodnego: należy odjąć 18 dni od czasu trwania najkrótszego z cykli.

Wyznaczenie końca okresu płodnego: należy odjąć 11 dni od czasu trwania najdłuższego z cykli.

W praktyce u kobiet z cyklami o długości 26–32 dni abstynencja seksualna przypada na okres od 8. do 21. dnia cyklu, czyli na 14 dni w czasie cyklu.

Jakie są wady kalendarzyka dni płodnych?

Metoda kalendarzykowa, mimo że jest to naturalna metoda planowania ciąży, nie jest odpowiednia dla każdej kobiety. 

Regularność cyklu- warunek konieczny

Podstawowym warunkiem wykorzystania metody kalendarzykowej są regularne cykle miesiączkowe, trwające pomiędzy 25 a 33 dni. Oprócz tego, owulacja (uwolnienie komórki jajowej) musi przypadać na połowę cyklu miesięcznego, czyli około 14 dnia przed miesiączką. 

Ponadto, metoda ta może nie sprawdzić się u kobiet prowadzących niestabilny tryb życia (dzień- noc). Także u pań narażonych na stres i duży wysiłek fizyczny, częste podróże oraz cierpiących na powtarzające się zakażenia ogólne i zapalenia pochwy. Przeciwwskazania te wynikają z możliwości zaburzenia regularności cyklu w wyniku zaistnienia tych czynników. 

Abstynencja seksualna

Dużą niedogodnością metod naturalnych, w tym metody kalendarzykowej, jest abstynencja seksualna trwająca około kilkunastu dni miesięcznie. Ogranicza to satysfakcję i spontaniczność współżycia w okresie, kiedy u kobiety występuje najwyższe libido w trakcie cyklu.

Skrupulatność w kontroli cyklu menstruacyjnego

Kontrola i zapiski dotyczące cyklu miesięcznego powinny być prowadzone jak najbardziej skrupulatnie i regularnie. Tylko wtedy kobieta ma szansę na wiarygodne wyniki dotyczące przewidywanego trwania swojego cyklu. Dlatego też stosowanie kalendarzyka zaleca się dopiero po półrocznemu, a najlepiej rocznemu prowadzeniu dokładnych notatek.

Okres poporodowy i przedmenopauzalny

Kolejną wadą metody kalendarzykowej może być brak możliwości zastosowania jej bezpośrednio po porodzie. Jest to czas kiedy kobieta może przez wiele miesięcy w ogóle nie miesiączkować. Nie jest również wskazana dla kobiet, które weszły w okres przedmenopauzalny.

Długi okres przygotowania wiarygodnego kalendarzyka

Aby przygotować kalendarzyk dni płodnych należy ocenić czas trwania najdłuższego i najkrótszego cyklu w ciągu ostatnich 6 miesięcy, a najlepiej roku. Nie jest więc to odpowiednia opcja dla osób chcących zastosować tę metodę jako jedyny sposób antykoncepcji od zaraz. 

Jakie są zalety kalendarzyka dni płodnych?

Niewątpliwą zaletą metody Ogino- Knausa jest brak skutków ubocznych, mogących mieć miejsce w przypadku metod hormonalnych. Wiele kobiet uważa też, że naturalne metody planowania dni płodnych pozwalają na większą świadomość swojego ciała i płodności. Jest to również bezinwazyjna alternatywa dla kobiet mających bezwzględne przeciwwskazania dla innych metod antykoncepcji.

Skuteczność metody Ogino- Knausa

Skuteczność antykoncepcji określa się przy użyciu opracowanego w 1932 roku wskaźnika Pearla. Szacuje on liczbę niepożądanych ciąż, do jakich doszło w wyniku regularnego pożycia seksualnego u 100 par stosujących daną metodę antykoncepcji w ciągu roku. Im wskaźnik jest niższy, tym metoda jest skuteczniejsza. Nie stosowanie żadnej antykoncepcji wiąże się z wysokim ryzykiem zajścia w ciążę. Indeks Pearla wynosi wówczas 80- 90. Oznacza to, że na 100 par 80 do 90 będzie spodziewać się dziecka.

Jak przedstawia się więc rzeczywisty (uwzględnia błędy pacjentek przy stosowaniu danej metody) wskaźnik skuteczności antykoncepcji dla wybranych metod?

Na podstawie powyższej tabeli widać, że największą prowadzenia kalendarzyka dni płodnych, jako formy antykoncepcji, jest wyjątkowo niska skuteczność i zawodność.

Dlatego też specjaliści rekomendują nowoczesne metody antykoncepcji hormonalnej, najczęściej w formie tabletek. Natomiast w sytuacjach awaryjnych i chęci uniknięcia niechcianej ciąży, kiedy inne metody mogły zawieść, kobieta może sięgnąć po tzw. tabletkę “dzień po”. Skuteczność takich preparatów jest wysoka i wynosi nawet 99%, jeżeli zostanie przyjęta w pierwszej dobie od stosunku. 

Kalendarzyk dni płodnych- metoda antykoncepcji, czy planowania zajścia w ciążę?

Podsumowując, metoda kalendarzyka daje niską skuteczność antykoncepcyjną i wymaga dużej dyscypliny oraz dokładności. Jest zawodna, ze względu na założenie, iż cykl kobiety jest zawsze regularny. Pomija fakt, iż fizjologia kobiety jest niezwykle wrażliwa na zmiany klimatu, zaburzenia snu, stres czy wysiłek fizyczny. Jednak niewątpliwą zaletą takiego rozwiązania jest brak ingerencji w organizm i możliwość jego dokładnego poznania. 

Kalendarzyk małżeński, choć nie wykazuje wysokiej skuteczności jako metoda antykoncepcji, może sprawdzić się w odwrotnym celu. Dzięki temu, iż kobieta może wyznaczyć możliwe dni płodne w cyklu miesiączkowym, metoda kalendarzykowa może znaleźć zastosowanie w planowaniu potomstwa.