Lęk społeczny to jedno z najczęstszych zaburzeń psychicznych, które dotyka coraz większą liczbę osób na całym świecie. W Polsce występuje u około 3–4% osób w Polsce. Zaburzenie to pojawia się zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet, chociaż niektóre badania wskazują, że kobiety są dotknięte tym problemem 1,5–2 razy częściej niż mężczyźni. Jakie są przyczyny tego zaburzenia i jak można z nim skutecznie walczyć?
Co to jest lęk społeczny?
Lęk społeczny, znany również jako fobia społeczna, to przewlekły lęk, który pojawia się w sytuacjach społecznych. Kontakt z innymi ludźmi może wywoływać silne poczucie niepokoju i stresu. Obejmuje różne sytuacje – od zwykłych rozmów z obcymi ludźmi po wystąpienia publiczne czy udział w grupowych spotkaniach. Lęk może pojawić się również w codziennych sytuacjach, takich jak jedzenie w miejscu publicznym, bycie w tłumie czy nawet przechodzenie obok innych osób. Dla osób bez zaburzeń społecznych są to rutynowe doświadczenia. Z kolei dla osób z fobią stają się one źródłem ogromnego niepokoju. Osoby z lękiem społecznym często czują się niekomfortowo w towarzystwie innych, a ich obawy mogą prowadzić do unikania takich sytuacji. Problem dotyczy zarówno dorosłych, jak i młodszych osób, a także nastolatków, którzy przeżywają zmiany związane z wiekiem i społecznymi oczekiwaniami.
Objawy lęku społecznego
Objawy przybierają różną formę, w zależności od stopnia zaawansowania zaburzenia. Do najczęstszych objawów zalicza się:
- Fizyczne objawy niepokoju – zaczerwienienie twarzy, pocenie się, drżenie rąk, przyspieszone bicie serca, suchość w ustach.
- Myśli o byciu ocenianym – ciągłe zamartwianie się o to, jak zostaniemy ocenieni przez innych, lęk przed krytyką.
- Unikanie sytuacji społecznych – unikanie spotkań, imprez, wystąpień publicznych lub innych sytuacji, w których będą musiały wchodzić w interakcje z obcymi.
- Niskie poczucie wartości – osoby z lękiem społecznym często mają negatywny obraz siebie i obawiają się, że nie spełniają oczekiwań innych.
W skrajnych przypadkach lęk społeczny może prowadzić do poważnych ograniczeń w codziennym funkcjonowaniu, w tym trudności w pracy, szkole, a także w relacjach międzyludzkich. Lęk może być tak intensywny, że osoba dotknięta tym zaburzeniem zaczyna unikać większości interakcji, co prowadzi do izolacji społecznej.
Przyczyny lęku społecznego
- Czynniki genetyczne – badania sugerują, że lęk społeczny może mieć podłoże dziedziczne. Jeśli w rodzinie występują problemy z lękami, ryzyko ich wystąpienia u potomstwa może być wyższe.
- Traumatyczne doświadczenia z przeszłości – osoby, które doświadczyły odrzucenia, upokorzeń lub prześladowania w dzieciństwie, mogą być bardziej podatne na rozwój lęku społecznego.
- Czynniki środowiskowe – wychowanie w rodzinie, która kładła duży nacisk na perfekcjonizm i ocenianie zachowań, może wpłynąć na rozwój lęku przed krytyką.
- Niska pewność siebie – osoby, które mają niską samoocenę, często obawiają się, że będą postrzegane negatywnie przez innych.
Lęk społeczny może pojawić się również w wyniku nadmiernej koncentracji na sobie i swoich reakcjach, co może prowadzić do ciągłego porównywania się do innych.
Jak leczyć lęk społeczny?
Leczenie lęku społecznego jest możliwe i skuteczne, szczególnie jeśli zostanie rozpoczęte na wczesnym etapie. Jedną z najczęściej stosowanych metod leczenia jest psychoterapia poznawczo-behawioralna (CBT). Terapia ta koncentruje się na identyfikowaniu myśli i przekonań, które wywołują lęk. Ponadto na nauce zdrowych reakcji w trudnych sytuacjach społecznych.
Inną skuteczną metodą leczenia jest terapia ekspozycyjna. Polega na stopniowym wystawianiu pacjenta na sytuacje wywołujące lęk. Dzięki temu może się nauczyć radzić sobie z niepokojem w bezpiecznym środowisku. Dzięki tej metodzie, pacjent zaczyna stopniowo zmieniać swoje reakcje na sytuacje społeczne i odzyskuje kontrolę nad swoimi obawami.
Nowoczesne techniki, takie jak psychoterapia online, oferują dodatkowe wsparcie dla osób, które zmagają się z lękiem społecznym. Terapeuci oferują anonimowość i komfort leczenia w prywatnym otoczeniu. To pomocna cecha, szczególnie dla osób, które czują się niekomfortowo w tradycyjnych gabinetach. Psychoterapia online daje możliwość uczestniczenia w regularnych sesjach, co pozwala na skuteczniejsze zarządzanie objawami lęku społecznego.