Zajady, czyli pęknięcia w kącikach ust, to problem nie tylko estetyczny, ale przede wszystkim zdrowotny. Mogą być bolesne, nieprzyjemne i trudne do wyleczenia, zwłaszcza jeśli są zaniedbane lub pojawiają się z innych przyczyn zdrowotnych. Dowiedz się, jakie są przyczyny zajadów, sposoby leczenia, zarówno domowe, jak i farmakologiczne, a także jak telemedycyna może skutecznie wspierać pacjentów w leczeniu tej dolegliwości!

Co to są zajady i jakie są ich przyczyny?

Zajady to stan zapalny kącików ust, który prowadzi do bolesnych pęknięć, zaczerwienień, a czasem także sączenia się wydzieliny. Ta dolegliwość, zwana również zapaleniem kątów ust (ang. angular cheilitis lub angular stomatitis) występuje dość często zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Warto pamiętać, że zajady nie są zmianami zaraźliwymi. Przyczyny powstawania angular stomatitis są zróżnicowane i zwykle mają charakter wieloczynnikowy. Do najczęstszych należą:

Niedobory witaminowe

Nawracające, uporczywe zajady bardzo często są wynikiem niedoboru witamin, zwłaszcza witamin z grupy B, a szczególnie witaminy B2 (ryboflawiny) oraz B6. Witamina B2 odgrywa istotną rolę w zdrowiu skóry, błon śluzowych i tkanek, a jej niedobór może prowadzić do suchości, łuszczenia się skóry i pęknięć. Ryboflawina uczestniczy także w wielu procesach metabolicznych, w tym w syntezie kolagenu, który jest ważny dla elastyczności skóry. 

Niedobór żelaza, cynku i innych mikroelementów również bywają często powiązane z powstawaniem zajadów. Osoby cierpiące na anemię są bardziej podatne na rozwój tej dolegliwości. Szczególnie zajad w ciąży często bywa wynikiem niedoboru kluczowych składników odżywczych będącego następstwem zmian preferencji żywieniowych oraz częstych wymiotów. 

Infekcje grzybicze i bakteryjne

Infekcje grzybicze, zwłaszcza te wywołane przez drożdżaki z rodzaju Candida, są kolejną z głównych przyczyn zajadów. Candida naturalnie występuje w jamie ustnej, ale w niekorzystnych warunkach może się nadmiernie namnażać i prowadzić do infekcji. Grzybiczne zapalenie kącików ust częściej pojawia się u osób z osłabioną odpornością, cukrzycą, a także u pacjentów noszących protezy zębowe.

Infekcje bakteryjne, zwłaszcza te wywołane przez Staphylococcus aureus, również mogą prowadzić do zajadów. Bakterie te łatwo przenikają do uszkodzonej skóry i nasilają stan zapalny.

Inne przyczyny zajadów

Suche usta i zajady to często nierozłączny duet. Warunki atmosferyczne, takie jak wiatr, zimno i słońce, mogą przyczyniać się do nadmiernego wysuszania lub podrażniania skóry wokół ust, co wpływa na powstanie zajadów. Przesuszone usta domagają się stałego nawilżania, w efekcie czego odruchowo oblizujemy wargi. Oblizywanie ust może prowadzić do mikropęknięć i podrażnienia skóry w kącikach ust, co sprzyja powstawaniu zajadów.

Zajady u dziecka natomiast mogą być efektem wzmożonego, wywołanego ząbkowaniem ślinienia. Mokre ślinienie może być przyczyną zajadów także u niektórych osób dorosłych mających tendencję do zbierania się śliny w okolicach kącików ust. Nie bez znaczenia jest tu również zaniedbana higiena jamy ustnej czy niedopasowane protezy zębów.

Jak leczyć zajady? 

Leczenie zajadów zależy od przyczyny ich powstawania. Ważne jest, aby zidentyfikować, co wywołuje dolegliwość, aby wdrożyć skuteczną terapię. 

Domowe sposoby leczenia zajadów

• Suplementacja witamin – jeśli przyczyną zajadów są niedobory witaminowe, warto włączyć do diety więcej produktów bogatych w witaminy z grupy B oraz żelazo, takich jak pełnoziarniste produkty zbożowe, orzechy, rośliny strączkowe, szpinak czy jajka. Zrównoważona (pod okiem specjalisty) suplementacja witaminami B i żelazem może przyspieszyć gojenie.

• Naturalne środki – można stosować maści i kremy zawierające cynk lub witaminę E, które przyspieszają regenerację skóry. Pomocne są również naturalne oleje, takie jak olejek kokosowy czy oliwa z oliwek, które mają właściwości przeciwzapalne i nawilżające.
• Unikanie oblizywania ust – niezmiernie ważne jest, aby unikać nawyku oblizywania ust, który może pogłębiać pęknięcia i sprzyjać rozwojowi infekcji.

Farmakologiczne leczenie zajadów

• Maści przeciwgrzybicze i antybakteryjne – jeśli przyczyną zajadów jest infekcja grzybicza, lekarz może zalecić stosowanie maści przeciwgrzybiczych, np. zawierających Clotrimazolum. W przypadku infekcji bakteryjnej, pomocne mogą być maści z antybiotykiem, takie jak mupirocyna.
• Leki na receptę – w cięższych przypadkach, gdy zajady są oporne na leczenie, konieczne może być zastosowanie leków doustnych na receptę. Leki te pomagają zwalczać zakażenie i wspomagają regenerację skóry.
• Maści z witaminami – w przypadku zajadów związanych z niedoborami witamin, warto stosować maści z witaminą B2, B6 lub E, które regenerują skórę i przyspieszają gojenie.

Telemedycyna – wsparcie w leczeniu zajadów

Konsultacje online, czyli składowa telemedycyny, stanowią nowoczesne i wygodne rozwiązanie w leczeniu m.in. zajadów. Pacjenci mogą zdalnie skonsultować się z lekarzem, otrzymać diagnozę oraz zalecenia dotyczące leczenia, bez konieczności wizyty w gabinecie. Jakie są korzyści skorzystania z usług telemedycznych NEXMED w tym przypadku?

Szybka diagnoza i leczenie

Dzięki telemedycynie pacjenci mogą zasięgnąć porady lekarza w krótkim czasie, unikając długich kolejek w przychodniach. Lekarz może na podstawie wywiadu oraz przesłanych zdjęć ocenić stan skóry i zalecić odpowiednie leczenie – zarówno domowe, jak i farmakologiczne.

E-recepta na leki

Dzięki konsultacjom online pacjenci mogą otrzymać e-receptę na niezbędne leki, takie jak maści przeciwgrzybicze, antybiotyki lub suplementy witaminowe. Proces ten jest szybki i wygodny, zwłaszcza dla osób, które mają trudności z dostępem do stacjonarnych przychodni.

Śledzenie postępów leczenia

Telemedycyna pozwala na regularne monitorowanie stanu zdrowia pacjenta bez potrzeby fizycznej wizyty w gabinecie. Pacjenci mogą przesyłać zdjęcia i opisy stanu skóry, co pozwala lekarzowi na bieżąco dostosowywać terapię.

Personalizacja zaleceń

Konsultacje online umożliwiają lekarzowi personalizację zaleceń dotyczących diety i suplementacji. Lekarz może na podstawie wyników badań krwi i wywiadu zdrowotnego doradzić odpowiednią suplementację witamin i minerałów, co przyspieszy proces gojenia.