W dzisiejszym świecie pełnym mediów społecznościowych, pogoni za sukcesami, coraz częściej używa terminu „narcyz”. Często jednak to pojęcie bywa mylnie rozumiane i nadużywane. Czym naprawdę jest narcyzm i jakie są jego objawy? Czy spotykasz w swoim otoczeniu osobowości narcystyczne? Czytaj więcej!
Narcyz – definicja pojęcia
Narcyzm to termin, który pierwotnie pochodzi od mitologii greckiej, gdzie Narcyz zakochał się we własnym odbiciu. W psychologii, narcyzm oznacza zaburzenie osobowości, które charakteryzuje się nadmiernym poczuciem własnej ważności, brakiem empatii oraz potrzebą podziwu i uznania od innych. Osoby z tym zaburzeniem często postrzegają siebie jako wyjątkowe i zasługujące na szczególne traktowanie.
Zgodnie z Amerykańskim Towarzystwem Psychiatrycznym (APA), osobowość narcystyczna jest jednym z zaburzeń osobowości, które jest diagnozowane, gdy osoba przejawia co najmniej pięć z poniższych cech:
- przesadne poczucie własnej ważności;
- fantazje o sukcesie, potędze, pięknie czy idealnym życiu;
- wiara w to, że jest się „jedynym” i zasługuje na specjalne traktowanie;
- potrzeba nieustannego podziwu;
- wykorzystywanie innych do osiągnięcia swoich celów;
- brak empatii;
- zazdrość wobec innych lub przekonanie, że inni są zazdrośni o niego;
- arogancja i wywyższanie się.
Jak zachowuje się narcyz w relacjach międzyludzkich?
Osoby z zaburzeniem osobowości narcystycznej często doświadczają problemów w relacjach interpersonalnych. W związku z brakiem empatii oraz koncentracją na własnych potrzebach i pragnieniach mogą być postrzegane jako egoistyczne, manipulujące czy nawet zimne emocjonalnie. Dlatego też relacje z narcyzami bywają bardzo trudne. Osoby te często dążą do dominacji i kontrolowania innych, nie licząc się z uczuciami drugiej strony.
Według specjalistów z dziedziny psychologii narcyzi mogą na początku relacji wydawać się bardzo uroczy, charyzmatyczni i uwodzicielscy. Z czasem jednak ich potrzeba podziwu staje się przytłaczająca, a ich brak empatii prowadzi do wyczerpania emocjonalnego partnera. Często pojawiają się także epizody manipulacji, deprecjonowania drugiej osoby i szantażu emocjonalnego.
Zdrowie psychiczne narcyza
Mimo iż narcyzni wydają się osobami odnoszącymi wiele sukcesów, ich wewnętrzny świat może być pełen lęku i niepewności. Jednym z głównych źródeł stresu w życiu narcyza jest potrzeba utrzymania swojego wizerunku i kontroli nad tym, jak są postrzegani przez innych. To poczucie zagrożenia dla ich idealizowanego obrazu może prowadzić do lęku, depresji, a także trudności w radzeniu sobie z krytyką.
Z perspektywy psychologicznej, narcyzm jest traktowany jako wynik złożonych interakcji czynników genetycznych, środowiskowych i psychologicznych. Badania sugerują, że osoby z tym zaburzeniem mogą doświadczać braku prawdziwego wsparcia emocjonalnego w dzieciństwie lub były wystawione na idealizowanie i wyolbrzymianie swoich osiągnięć przez rodziców, co prowadzi do rozwoju zaburzonego poczucia tożsamości.
Jak rozpoznać narcyza?
Rozpoznanie zaburzenia osobowości narcystycznej może być trudne, ponieważ osoby z tym zaburzeniem nie zawsze mają świadomość swojego problemu. Często nie szukają pomocy, dopóki ich zachowanie nie zaczyna wpływać na ich życie w sposób negatywny. Jeśli jednak zauważysz, że ktoś w Twoim otoczeniu wykazuje cechy narcystyczne, warto zwrócić uwagę na kilka ważnych sygnałów:
- Wzorcowe myślenie o sobie. Osoba może wielokrotnie podkreślać swoje osiągnięcia, uważać, że zasługuje na specjalne traktowanie, a także nie wykazywać zainteresowania problemami innych.
- Eksploatacja innych. Narcyz często traktuje innych jako narzędzia do osiągania swoich celów, niezależnie od ich uczuć czy potrzeb.
- Brak odpowiedzialności. Narcyz może unikać przyjmowania odpowiedzialności za swoje błędy i problemy, zrzucając winę na innych.
Jak leczyć zaburzenie narcystyczne?
Zaburzenie osobowości narcystycznej jest trudne do leczenia, ale nie niemożliwe. Podstawową rolę w terapii odgrywa psychoterapia. W szczególności terapia psychodynamiczna oraz terapia poznawczo-behawioralna (CBT). Psychoterapia pomaga narcyzom zrozumieć źródła ich potrzeby dominacji i podziwu oraz uczy, jak budować zdrowsze i bardziej autentyczne relacje z innymi.
Niestety osoby z tym zaburzeniem rzadko podejmują terapię, ponieważ nie zauważają swojego problemu, a zamiast tego obwiniają innych. Dlatego skuteczność leczenia zależy głównie od gotowości samej osoby do pracy nad sobą.
Podsumowanie
Zjawisko narcyzmu to problem ogólny, który może mieć wpływ na całe społeczeństwo. W erze mediów społecznościowych, gdzie wizerunek jest często ważniejszy niż rzeczywiste wartości, narcyzm może przejawiać się w nadmiernej autopromocji, poszukiwaniach podziwu i uznania. Należy jednak pamiętać, że każdy z nas ma pewną tendencję do dbania o swój wizerunek, ale narcyz wykracza poza tę normę.
Pamiętaj, że narcyzm to poważne zaburzenie osobowości, które może prowadzić do wielu trudności w życiu osobistym i zawodowym. Wymaga ono profesjonalnej pomocy, ale pomimo wyzwań związanych z leczeniem, terapia może przynieść pozytywne efekty.
